TARİHTEKİ İLK KÖY YERLEŞİMLERİNDEN ERGANİ ÇAYÖNÜ HÖYÜĞÜNE GİDİYORUZ

 ERGANİ ÇAYÖNÜ HÖYÜĞÜ

Tarihteki ilk araba, ilk telefon, ilk uçak buna benzer pek çok habere denk gelmişsinizdir; belki merak edip siz araştırmışsınızdır tarihteki ilkleri. Peki tarihteki ilk köy yerleşimlerini hiç merak ettiniz mi? Bugünkü  yazımızda sizi tarihteki ilk köy yerleşimlerinden biri olan Ergani Çayönü Höyüğüne  götürüyoruz. Çayönü Diyarbakır Ergani ilçesinin Hilar köyünün 1 km kuzeyinde yer alan tarihteki ilk köy yerleşimlerinden. İnsanlar göçebe yaşamı bırakıp, ilk yerleşik hayata geçiş denemelerine Ergani Çayönü'nde başlamış. Madencilik tarihide Ergani Çayönü’nde başlamış. Bakır madeni ilk defa bu bölgede ısıtılarak boncuk ve takıya dönüştürülmüş. Yapılan araştırmalar sonucu, Çayönü’n köy yerleşiminin tarihi Çatalhöyük yerleşiminden 500 yıl daha eski olduğunu göstermektedir. İlk tohum ekimi, yabani hayvan evcilleştirilmesi ve ilk kentlere insanoğlunu götürecek köy yerleşimlerinden biri olan Çayönü höyüğü kültür turizmi meraklıları için önemli bir yere sahiptir.” (Haspolat,2013:9).  Sizi 10000 yıllık tarihi bir yolculuğa çıkaracak Çayönü Höyüğü ve Hilar mağaraları; Yolu Diyarbakır’a düşen her gezginin mutlaka görmesi gereken yerlerden .

Çayönü höyüğü 

   

ERGANİ HİLAR MAĞARALARI

Ergani’de görülmesi gereken önemli arkeolojik alanlardan biride Hilar mağaralarıdır.  Çayönü Höyüğü ve Hilar mağaraları birbirine çok yakın 5 dakikalık yürüme mesafesindedir. İki arkeolojik sit alanı Boğaz Çayıyla ayrılmıştir.Yapılan araştırmalar sonucu Hilar mağaralarının 12000 yıllık tarihi geçmişinin olduğunu göstermiştir. Avcı toplayıcı toplumlar yerleşik hayata geçiş denemelerini bu ve benzeri mağaralarda başladığına  dair arkeolojik kalıntılar mevcuttur.

Hilar mağaraları uzaktan görünümü

Hilar mağaraları 

Hilar mağaraları

 
ERGANİ ÇAYÖNÜ HÖYÜĞÜ,  HİLAR  MAĞARALARINA NASIL GİDİLİR

Çayönü Höyüğü Diyarbakır Ergani ilçesinin Hilar köyünün 1 km kuzeyinde yer almaktadır. Ergani Diyarbakır arası 55 kilometredir.Diyarbakırdan Ergani ilçesine  10 dk bir dolmuş seferleri ve her saat başı belediye otobüsü seferleri mevcuttur.Hilar mağaraları ve Çayönü Höyüğünün Ergani’ye uzaklığı 7 kilometredir. Şahsi aracı olmayan ziyaretçilerin Çayönü ve Hilar mağaralarına gidebilmesi için  Diyarbakır’dan Ergani’ye, Ergani’den de taksi kiralamaları gerekmektedir.Hilar mağaraları ve Çayönü Höyüğüne toplu taşıma hizmeti mevcut degil.Toplu taşıma hizmeti Çayönü höyüğüne yakın Ergani Anadolu Öğretmen okulluna kadar gitmektedir. Yürümeyi seven ziyaretçiler toplu taşıma ile Ergani Anadolu Öğretmen okuluna; oradanda 2 kilometrelik bir yürüyüşten sonrada Çayönü höyüğüne ve Hilar mağaralarına gidebilirler.
 

ERGANIDE GÖRÜLMESİ    GEREKEN DİĞER  YERLER
 
Ergani benimde doğup büyüdüğüm  yer olan  130000 kisilik nüfusuyla Diyarbakirin en büyük ilçesidir.  Ergani ilçesi çok köklü bir geçmişe sahip. Avcı-Toplayıcı hayattan ilk köy yerleşimine geçiş bu topraklarda olmuş. Bunun yanında mezarları Eğil ilçesinde olan Nebi Zülkifil makamı da Ergani Makam dağındadır.Zülkifil makamı ,Meryem Ana Kilisesi ve sadece kalıntıları kalan Ergani kalesi  görülmesi gereken önemli mekanlardır. Ergani merkezde yoğurt pazarı denilen tarihi Ergani meydanı da görülmesi gereken yerlerdendir. Ergani yoğurt pazarında köyden gelen doğal ürünleri alabilirsiniz.

 
 
 
 
MAKAM DAĞI NEBİ ZÜLKİFİL MAKAMI

Nebi Zülkifilin mezarı Eğil’dedir. Büyüklerimizden duyduğumuz kadarı ile Zülkifil peygamberin çobanlık yaptığı; Ergani ile Eğil  arasında sürekli hayvanlarını otlatmak için yer değiştirdiği yönündedir. Ergani Zülkifil dağına (halk arasında makam dağı diye geçmektedir) sürekli gidip geldiği için, mezarı Ergani’de olmasa da makamı buradadır.
 
   

  MERYEM ANA KİLİSESİ

Makam dağın zirvesinde  büyük bir kayanın üzerinde kurulan kilise Ergani’nin bir dönem tarihi simgelerindendi. Erganinin yerlilerinden, Yakın arkadaşım Agit'in babası Sobacı Yaşar ağabeyimizden duyduğumuz kadarı ile 50 yıl öncesine kadar Ermenilerin buraya ziyarete geldikleri ve ayin yaptıkları yönündedir.Erganinin simgelerinden olan Meryem Ana Kilisesi defineciler tarafından tahrip edilmiş sadece duvarları sağlam kalmıştır.

NEBİ ZÜLKİFİL MAKAMI VE MERYEM ANA KİLİSESİNE NASIL GİDİLİR

Meryem Ana Kilisesi ve Nebi Zülkifil makamı Ergani Makam dağındadır. Makam dağı 1555 rakımlı olup Ergani merkeze 5 km uzaklıktadır. Makam dağına yürüyerek gitmek gerçekten çok zor. Makam dağına giden yol son yıllarda yapılan çalışmalarla iyileştirilmiştir. Şahsi aracınız ve ya taksi ile rahatlıkla makam dağına gidebilir; nebi Zülkifil ve Meryem Ana Kilisesini görebilirsiniz. Makam dağından Kral Kızı barajını ve  Ergani şehir merkezini ve ova manzarasını seyre dalabilirsiniz.
 
    ERGANİDE NE YENİR

Ergani’nin ilk lokantalarından, Elif lokantasında Döner ve Kebap çeşitlerini, Ada Ciğerde   ve Elazığ yolundaki Cumanın Yerinde, ciğer kebabını mutlaka denemelisiniz. 

Ergani ilçemiz örgü peyniri ile meşurdur. Ergani örgü peyniri İstanbul, Ankara gibi metropol şehirlerden talep görmektedir.

 
 Ergani bağbozumu geleneği yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.